بررسی شمایل نگارانه خاستگاه اختر ماه در فلزکاری اسلامی سده های 6 و 7 هجری

تصویر اخترماه یکی از رایج ترین تصاویر نجومی در فلزکاری سده های ششم و هفتم هجری است که گاهبه تنهایی و گاه در کنار تصویر سایر اخترها بر بدنه اشیاء برنجی و مفرغی مرصع نقش بسته است. اینتصویر فردی را نشان می دهد که به شیوه چهارزانو نشسته و هلال نمادینی را با دو دست مقابل رویش گرفتهاست. بروز ناگهانی این تصویر و کاربرد گسترده آن در آثار این دوره سؤالاتی را درباره شمای لنگاری آنپیش کشیده است. اگرچه محققان پیشین گمان برده اند که ریشه و اساس شمایل نگاری این اختر، همچون سایراخترها، به آیین های بین النهرینی، ابتدا بابلی و سپس حرانی، باز می گردد؛ شواهد قطعی و قان عکننده ای برایتأیید و تقویت نظر خود ارائه نکرده اند. از این رو، در این مقاله با هدف شناسایی خاستگاه واقعی شمای لنگاریاختر ماه، تصویر این اختر در آثار فلزی دوران اسلامی مجدداً بررسی و بازخوانی شده است. برای دستیابیبه این هدف از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز این تحقیقنیز با استفاده از روش کتابخانه ای به دست آمده است. در آخر، یافته های این تحقیق، پس از گردآوری شواهدلازم و تجزیه و تحلیل آنها ب هروش کیفی، نشان می دهد که شمایل نگاری اختر ماه به صورتی که در فلزکاریاسلامی بروز پیدا کرده است، در باورهای ایران باستان و سنت هنری و تصویری ساسانیان ریشه دارد.